Vorige week dinsdag en woensdag is in de Tweede Kamer uitputtend gedebatteerd over de nieuwe WMO wet. Eén dag later werd er gestemd en toen bleek dat een grote meerderheid vóór de nieuwe wet was. Dat betekent dus dat de invoering van de nieuwe wet per 1 januari 2015 doorgaat (tenzij de Eerste Kamer daar nog een stokje voor steekt, maar dat ligt niet in de lijn der verwachtingen); de nieuwe Jeugdwet werd al eerder door de Tweede Kamer goedgekeurd. Gemeenten in heel Nederland zijn al maanden druk bezig met de voorbereidingen voor al die extra werkzaamheden die op ze af komen; bestuurlijk is er nog heel veel te regelen en de tijd dringt.
Ruim 100 amendementen en 20 moties werden er tijdens de behandeling van de nieuwe WMO-wet in de Tweede Kamer ingediend. Daaruit blijkt al wel dat de goedkeuring door de Tweede Kamer niet een vanzelfsprekende zaak was. Dat is ook logisch, niet alleen vanwege het onderwerp (zorg voor ouderen en gehandicapten), maar vooral ook vanwege de ingerekende bezuiniging van 3 miljard euro, die gemeenten krijgen opgelegd. Vooral het zgn. overgangsrecht lag zwaar op de maag o.a. bij de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG). Dat overgangsrecht houdt in dat mensen die dit jaar op grond van de huidige AWBZ al recht hebben op bepaalde zorg die rechten in ieder geval in 2015 zullen behouden. Gemeenten worden daarmee dus wettelijk verplicht om in 2015 minimaal dezelfde zorg te verlenen, maar zij kregen daarvoor niet het benodigde geld. De VNG eiste dat het kabinet daarvoor 500 miljoen extra op tafel zou leggen. Dat extra geld is er gedeeltelijk ook gekomen; eerst 200 miljoen bij het sluiten van het zorgakkoord en tijdens het kamerdebat werd daar nog eens 195 miljoen aan toegevoegd. “Een stevige basis om het overgangsrecht op te vangen”, aldus de VNG na afloop van het kamerdebat. Niettemin blijft er een zeer forse taakstellende bezuiniging voor begeleiding en voor huishoudelijke hulp. De taakstelling op de dagbesteding werd daarentegen weer verzacht van 25% uit het regeerakkoord naar 6% in het zorgakkoord.
De gelden voor de drie grote transities worden door het Rijk gestort in een Sociaal Deelfonds, dat onderdeel gaat uitmaken van de Algemene Uitkering Gemeentefonds. Daarmee worden de gelden min of meer geoormerkt. SGP en PvdA hebben in een motie aan het kabinet gevraagd om het mogelijk te maken dat gemeenten en zorgverzekeraars onderling ook kunnen schuiven met de budgetten, zodat substitutie van zorg en ondersteuning mogelijk wordt. Die motie is door de Tweede Kamer aangenomen; of de motie ook praktisch uitvoerbaar is moet nog blijken.
Gemeenten kunnen vanaf 1 januari 2015 binnen dat sociale domein van participatie, WMO (incl. begeleiding en zorg) en Jeugdzorg dus een eigen beleid gaan voeren. Gemeenten doen dat niet alleen maar werken samen in regionale verbanden. Heusden werkt bijvoorbeeld intensief samen met Waalwijk en Loon op Zand en op grotere schaal met de regio Hart van Brabant. Niettemin kunnen cliënten straks geconfronteerd worden met verschillen in behandeling. De ene gemeente kan anders met een zorgvraag omgaan dan een andere gemeente. Overigens is dat nu ook al zo bij de huidige WMO. Toch werd in het kamerdebat de vrees geuit dat dit wel eens zou kunnen leiden tot tal van rechtszaken. Gemeenten krijgen daar geen extra geld voor; die eventuele extra kosten moeten gewoon uit het budget voor de uitvoeringskosten betaald worden, aldus staatsecretaris Van Rijn. Hij wil die juridisering wel zoveel mogelijk voorkomen, bijvoorbeeld door mediation en ombudsfuncties. Gemeenten moeten samen met de cliënt grondig onderzoek doen en zo tot overeenstemming met de cliënt proberen te komen alvorens een beslissing wordt genomen. Op die manier zullen bezwaar- en beroepprocedures voorkomen kunnen worden, zo verwacht de staatssecretaris. Maar uitsluiten is onmogelijk; elke Nederlander kan tegen een beslissing van de gemeente bezwaar en beroep aantekenen en dat recht kun je de mensen niet ontzeggen.Hoe dan ook, het wordt nog een hele toer om alle zaken op tijd op de rails te krijgen, ook voor de gemeente Heusden.
Drunen, vrijdag 2 mei 2014
Kees Musters
Volg mij ook met korte berichtjes op: www.twitter.com/keesmusters
