Uitgaven Sociaal Domein nog steeds ongewis

De jaarlijkse begrotingsvergadering vindt plaats in november, zo heeft de raad in november 2014 de begroting 2015 vastgesteld. Die sloot destijds met een negatief saldo van 269 duizend euro. Dat lijkt veel, maar op een begroting van zo’n 100 miljoen is het natuurlijk een relatief klein bedrag. Bovendien het blijft een begroting, m.a.w. het blijft maar een schatting van toekomstige ontvangsten en uitgaven en er is niks zo onzeker als de toekomst. Daarom wordt ook twee keer per jaar gekeken of die begroting niet bijgesteld moet worden; dat gebeurt in de zgn. bestuursrapportages. Afgelopen week werd in de informatievergadering Bestuur en Beheer de tweede bestuursrapportage over 2015 besproken. En wat blijkt, het begrotingssaldo 2015 is nu bijgesteld tot ruim 1,2 miljoen negatief.

Er zijn vier forse tegenvallers te melden. De kosten voor juridische ondersteuning vallen twee ton hoger uit, bij sporthal De Kubus in Oudheusden moest een asbestsanering plaats vinden, kosten 150 duizend euro, de legesopbrengst bouwvergunningen viel aanzienlijk lager uit (twee ton), maar de grootste tegenvaller is een lagere uitkering uit het Gemeentefonds (823 duizend euro) en met name dat laatste is opvallend.

De uitkering uit het Gemeentefonds is de belangrijkste inkomstenbron voor een gemeente. Ter illustratie: de begroting 2015 beliep zoals eerder al gezegd in totaal bijna 100 miljoen; de uitkering uit het gemeentefonds bedroeg in totaal 49,8 miljoen waarvan 18 miljoen voor het zgn. sociale domein (de inmiddels wel bekende drie transities hulp in de huishouding, (jeugd-)zorg en participatie). Dat betekent dus dat de helft van de gemeentebegroting betaald moet worden uit die uitkering uit het Gemeentefonds. Maar die uitkering wordt regelmatig bijgesteld. Twee keer per jaar laat het Ministerie van Financiën een circulaire uitgaan waarbij een bijstelling naar beneden of naar boven plaats vindt (de zgn. mei- en septembercirculaire). De uitkering uit het Gemeentefonds wordt daarbij gekoppeld aan de totale rijksuitgaven. Als die rijksuitgaven dalen (bijvoorbeeld als gevolg van bezuinigingen), dan gaat de uitkering uit het gemeentefonds ook omlaag. En dat is precies wat er in 2015 is gebeurd; gevolg daarvan: de gemeente Heusden ontvangt in 2015 823 duizend euro minder van het Rijk en dat leidt dan weer direct tot een tekort in het gemeentelijke huishoudboekje. Eén troost: voor de jaren 2016 t/m 2018 gloort toch weer hoop; voor die jaren geldt namelijk dat de uitkering uit het Gemeentefonds weer aanzienlijk gaat stijgen en dan wordt die tegenvaller in 2015 weer meer dan goed gemaakt.

Meer zorgen zijn er over de bezuinigingen in het Sociale Domein. Heusden kreeg voor de transities WMO, Jeugdzorg en Participatie een budget toegekend van 18 miljoen euro. Het Rijk ging bij het vaststellen van die budgetten al uit van een stevige bezuiniging (zo rond de 15% gemiddeld) en via de mei- en septembercirculaires is er nu in 2015 een extra korting van 443 duizend euro. Gelukkig is dat voor het overgrote deel eenmalig en werkt dat niet door naar volgende jaren, maar toch. Vooralsnog worden die bezuinigingen op een zgn. budgettair neutrale manier in de gemeentebegroting verwerkt. De inkomsten zijn verlaagd; de uitgaven zijn met hetzelfde bedrag verlaagd. De zorgen zitten nu juist bij die uitgaven. We zitten nu al in december 2015 en de gemeenteraad heeft nog altijd totaal geen inzicht in de uitgaven voor met name de (jeugd-)zorg. De budgetten zijn dan wel bekend, maar of die toereikend zijn om alle uitgaven te dekken?? Het risico ligt in ieder geval bij de gemeenten, dus als de budgetten niet toereikend zijn, dan zal dat leiden tot een nadeliger saldo in het gemeentelijke huishoudboekje. Als we in een gunstige situatie geld over houden, dan gaat dat geld naar een voorziening en blijft dat geld voor het sociale domein beschikbaar. Maar zoals gezegd, de gemeenteraad heeft daar nog totaal geen zicht op en dat is eigenlijk onaanvaardbaar.

Kees Musters

Drunen, vrijdag 4 december 2015

Volg mij ook met korte berichtjes op:     www.twitter.com/keesmusters