Heusden scoort slecht in BDO-rapport
BDO is een redelijk groot accountantsbureau dat veel gemeenten in Nederland tot zijn klantenkring mag rekenen. Ook Heusden maakt gebruik van de dienstverlening van dit bureau. Elk jaar publiceert BDO een rapport over de financiële positie van alle Nederlandse gemeenten; dit doet men aan de hand van een analyse van de gemeentelijke jaarrekeningen en begrotingen. Enkele weken geleden verscheen een nieuwe rapportage waarbij de jaarrekeningen over 2019 en de begrotingen over 2021 het uitgangspunt vormen. Alle gemeenten worden beoordeeld op diverse aspecten van de financiële positie zoals schuldenpositie, solvabiliteit, grondexploitatie, structurele exploitatieruimte en belastingcapaciteit. Op basis daarvan komt men tot een rapportcijfer; de uitkomsten in het nieuwste rapport stemmen niet vrolijk; de titel van het rapport luidt “Financiële situatie onhoudbaar” en de ondertitel “tekorten groeien verder, uitvoering openbaar bestuur verschraalt”. Deze termen zeggen al genoeg over de huidige situatie. Nederland kleurt rood, zo concludeert het rapport.
Voor ons is uiteraard vooral de positie van Heusden interessant. Heusden behoort tot de categorie gemeenten met 25.000 – 50.000 inwoners, een categorie met in totaal 140 gemeenten. Heusden staat erg laag in de rangschikking op de 132e plaats met het rapportcijfer 5. Heusden krijgt dus een onvoldoende. Ter vergelijking: Waalwijk staat in deze zelfde categorie op de 92e plaats met als rapportcijfer een 8. Maar staat Heusden er inderdaad zo slecht voor? Als je de cijfers nader bestudeert, dan zijn er twee punten waarop onze gemeente super slecht scoort, de solvabiliteit en de grondexploitatie. En die twee onderdelen hangen natuurlijk met elkaar samen.
Heusden heeft zoals bekend in het verleden een gigantische grondpositie opgebouwd. De aankopen van bouwgrond in de Grassen en Geerpark en ook de aankoop van het landgoed Steenenburg zijn gefinancierd met geleend geld. De gemeente heeft daardoor een grote schuldenpositie en dat leidt direct tot een slechte solvabiliteit. In Heusden komt het solvabiliteitspercentage (het eigen vermogen in % van het totale vermogen) uit op slechts 19,0%, in Waalwijk is dat bijvoorbeeld 35,2% en landelijk is dat 34,1%. Dit is meteen ook een van de belangrijkste beoordelingscriteria voor de ranking-lijst. Het kengetal voor de grondexploitatie komt uit op 48,0% (waarde van de grond in % van de totale geraamde baten). Hoe groter dit percentage, hoe groter het risico dat de gemeente met die grondvoorraad loopt. En 48% is erg hoog, Waalwijk komt bij dit kengetal uit op 6,6%, het landelijk gemiddelde is 12,7%.
Daarmee is de slechte ranking van Heusden voor een groot deel wel verklaard. Positief punt is dat door verkoop van die bouwgronden de positie ook weer snel kan verbeteren. Bij de Grassen ligt de verkoop helaas stil, die moet wachten op een nieuwe verkeersontsluiting in het kader van de GOL, maar de verkoop Geerpark verloopt erg goed en de verkoop in landgoed Steenenburg zal hopelijk snel op gang komen.
Terug naar de hoofdconclusie van het rapport en dat is dat de financiële situatie van de meeste gemeenten onhoudbaar is geworden. Als je kijkt naar de begrotingen voor 2021, dan verwacht 79% van alle gemeenten voor dat jaar een tekort van samen 1,3 miljard; in 2019 was dat nog een tekort van 747 miljoen. Belangrijkste oorzaak van die tekorten: het sociaal domein. Zo’n 40% van de gemeentelijke uitgaven vindt plaats in de zorg; bij een aantal gemeenten ligt dat percentage zelfs boven de 50%. En dat maakt beheersing van de uitgaven tegelijkertijd ook zo moeilijk. Gevolg: er dreigen bezuinigingen op andere gemeentelijke voorzieningen zoals sport en cultuur. Ofwel het openbaar bestuur dreigt te verschralen, zo concludeert BDO.
Drunen, vrijdag 5 februari 2021
Kees Musters
Volg mij ook met korte berichtjes op: www.twitter.com/keesmusters
