Voorjaarsnota is eerder een winstwaarschuwing

Vorige week is de Voorjaarsnota gepubliceerd, een voorjaarsnota in een onvoorspelbare tijd, zo kopt het college. De Voorjaarsnota is normaal gesproken een belangrijk document bij de voorbereiding van de begroting voor het daaropvolgende jaar. Het financiële perspectief voor de komende jaren wordt zo goed mogelijk in beeld gebracht en aan de hand daarvan kan het college en vooral ook de gemeenteraad politieke keuzes maken. Dit jaar heeft de voorjaarsnota meer het karakter van een winstwaarschuwing: de financiële ruimte die er is wordt volledig opgeëist door het Sociaal Domein en denk eraan, raadsleden, er komen nog diverse tegenvallers. De financiële gevolgen van de Coronacrisis voor de gemeentebegroting zijn op dit moment nog niet volledig in beeld te brengen.

De basis voor de Voorjaarsnota ziet er zo goed uit. Het financiële perspectief in de meerjarenbegroting zoals die eind vorig jaar werd vastgesteld was redelijk positief; bij de tweede bestuursrapportage over 2019 in december vorig jaar bleek dat de overschotten in de meerjarenbegroting veel groter leken te worden, vooral dankzij het feit dat de uitkering uit het gemeentefonds veel gunstiger uitviel. Het begrotingssaldo dat als uitgangspunt dient voor de Voorjaarsnota komt voor 2021 uit op ruim 1,7 miljoen positief, voor het jaar daarna op 1,4 miljoen en de jaren daarna op ca. 2 miljoen positief. Je zou zeggen een mooie uitgangspositie; daar kun je iets mee doen.

Maar dan komen de vooruitzichten en het grote overschot is bij de eerste de beste uitgavenpost al meteen verdwenen: de uitgaven voor het sociaal domein, de zorgkosten, zullen in de komende jaren naar verwachting met bijna 2 miljoen stijgen en weg zijn de overschotten, weg zijn de keuzemogelijkheden, weg is de financiële ruimte. We komen zelfs geld tekort.
De uitgaven in het Sociaal Domein lopen volledig uit de hand, niet alleen de kosten voor de Jeugdzorg, al is dat wel de belangrijkste oorzaak. Maar ook de andere kosten op dit gebied, de WMO voorzieningen zoals Hulp bij de Huishouding stijgen met de dag. In 2019 kregen 1240 mensen hulp bij het huishouden, in 2018 waren dat er 1068. Bij Vervoersvoorzieningen zie je in een jaar een stijging van 1275 naar 1395 klanten, bij de Jeugdzorg een stijging van 1285 naar 1324 klanten en bij maatschappelijke begeleiding een stijging van 588 naar 629 klanten. Een aanzienlijke stijging van het aantal cliënten dus maar daarnaast heb je ook nog te maken met prijsstijgingen.  De totale uitgaven voor het sociaal domein kwamen voor Heusden in 2019 uit op een bedrag van ruim 40 miljoen. Daar staan uiteraard de nodige beschikbare budgetten tegenover, maar die blijken zeker niet toereikend. In 2019 was er een tekort op het Sociaal Domein van 2,6 miljoen. Dat tekort kan in 2019 nog ten laste van een reserve Sociaal Domein gebracht worden. De schade kan nog enigszins beperkt blijven doordat Baanbrekers een groot overschot kende. Er kwam ruim 1 miljoen terug van deze uitvoeringsorganisatie omdat het aantal bijstandsuitkeringen aanzienlijk lager uitkwam dan een jaar eerder. Die daling is zelfs aanzienlijk groter dan landelijk zodat het rijksbudget minder hard daalt en dat pakt dus erg gunstig uit voor de drie Langstraatgemeenten.
De Reserve Sociaal Domein daalt in 2019 van 7,2 miljoen naar 5,6 miljoen; er zit dus nog wel wat rek in, maar het potje raakt wel erg snel leeg.

Terug naar de Voorjaarsnota: voor de komende jaren dus nauwelijks extra ruimte. Kijkend naar alle budgetten is er nog wel enige structurele ruimte gevonden en de opbrengst van de OZB zal in de komende jaren nog wat toenemen als gevolg van nieuwbouw, maar dat zijn allemaal geen grote bedragen. Een grote bezuinigingsoperatie is nog niet aan de orde, maar de financiële gevolgen van de Coronacrisis zijn ook nog niet duidelijk en de eerste vooruitzichten zijn erg negatief. Mogelijk dat het kabinet nog bijspringt (in het Tweede Kamer debat gisteren zei onze premier nog dat de gemeente ruimhartig gecompenseerd zullen worden voor de Coronagevolgen) en dat de uitkering uit het gemeentefonds nog uitkomst gaat bieden. We wachten in spanning af.

Drunen, vrijdag 5 juni 2020

Kees Musters

Volg mij ook met korte berichtjes op:     www.twitter.com/keesmusters