Tekort Jeugdzorg baart zorgen!

Vorige week werd de Midden-Brabantse politiek met een onaangenaam bericht geconfronteerd: de kosten van de jeugdzorg in de regio Hart van Brabant lopen volledig uit de klauwen; er dreigt een tekort van meer dan 16 miljoen euro. Overigens niet helemaal een verrassing want uit landelijke cijfers bleek al eerder dat het probleem overal speelt: het rijksbudget voor de jeugdzorg is bij lange na niet toereikend. Maar in de regio Hart van Brabant viel het tot nu toe altijd mee. Hoewel…. In 2016 was er inderdaad een relatief klein overschot, maar de cijfers over 2017 zullen donkerrood. De cijfers over het jaar 2017 zijn nog steeds niet definitief bekend en dat is misschien wel een teken aan de wand. Wel worden de begrotingen voor de jeugdzorg keer op keer bijgesteld.

De Jeugdzorg was enkele jaren terug onderdeel van de grote decentralisaties: zorg dichter bij de mensen brengen. De organisatie van de zorg werd bij de gemeenten gelegd in de veronderstelling dat gemeenten dat veel beter en efficiënter kunnen doen. Tegelijkertijd werd er aanzienlijk gekort op de beschikbare budgetten.
De gemeenten pakten die nieuwe taken, o.a. dus de jeugdzorg, enthousiast op, maar al snel bleek dat de jeugdzorg toch wel een zeer complex geheel vormt met ontzettend grote financiële risico’s. Men zocht al gauw de regionale samenwerking om zaken samen te regelen en risico’s te spreiden en zo beter te beheersen. Dat gebeurde ook in de regio Hart van Brabant, waarin 9 gemeenten waaronder Heusden op allerlei gebieden al samenwerkten. Ook de jeugdzorg werd op regionaal niveau aangepakt onder aanvoering van de centrumstad Tilburg. De budgetten, die de 9 gemeenten voor jeugdzorg van het Rijk krijgen, worden ingebracht in één centraal budget voor de regio. In 2018 gaat het om een totaal budget van bijna 90 miljoen euro. Daarvan wordt bijna 14 miljoen besteed aan lokale jeugdzorg; hierover kunnen de gemeenten dus zelf beschikken. Het overgrote deel ad 76 miljoen komt in de regionale pot. In de begroting van de regio wordt de jeugdzorg steeds budgetneutraal verwerkt, d.w.z. de uitgaven worden gelijk gesteld aan de beschikbare budgetten. In 2017 bleek echter al dat de kosten veel hoger zouden uitvallen (hoeveel precies is nog steeds niet bekend!) en op basis van cijfers in het eerste halfjaar van 2018 blijkt nu dat de begroting in 2018 waarschijnlijk uitkomt op een tekort van 16,7 miljoen. Een overschrijding van meer dan 18%.
Het budget van Heusden komt uit op bijna 7 miljoen; als je de regionale trend doortrekt naar onze gemeente, dan betekent dat dus een tekort van meer dan 1,2 miljoen. Maar lokale verschillen kunnen erg groot zijn; wethouder Peter van Steen gaf in de informatievergadering van donderdag 11 oktober aan dat het tekort in de gemeente Heusden waarschijnlijk beperkt blijft tot enkele tonnen. Nog even afwachten of de Heusdense cijfers inderdaad zoveel gunstiger zijn dan de cijfers uit Tilburg.

Hoe komt het nou dat die kosten van de jeugdzorg zo uit de hand lopen? Een analyse van het regionaal bestuur leidt tot een drietal belangrijke oorzaken. Op de eerste plaats een aanzienlijke bezuiniging op de rijksbudgetten die naar de gemeenten gaan, op de tweede plaats een toename van het aantal zorgvragen, maar ook een toename van de zorgkosten per jeugdige. In de raadsinformatie die vanuit de regio beschikbaar komt zijn die oorzaken niet gekwantificeerd met onderliggende cijfers, maar die zullen er ongetwijfeld wel zijn. Het regiobestuur is in overleg met alle betrokken partijen om stringenter om te gaan met de beschikbare middelen zodat de zorgverlening aan de jeugdigen die het echt nodig hebben niet in gevaar komt. Men wil de toegang naar de zorg zorgvuldiger bewaken en de kosten van dure behandeltrajecten meer gaan beperken. Daarnaast wil men samen met andere gemeenten meer gaan lobbyen bij het Rijk om meer structurele middelen voor de jeugdzorg beschikbaar te krijgen. Uitgangspunt is hoe dan ook, dat het tekort op de begroting geen invloed mag hebben op zowel aanbod als de kwaliteit van de jeugdzorg in onze regio.

De maatregelen die de regio aankondigt moeten nog uitgewerkt gaan worden en de praktijk zal leren of die maatregelen ook effect zullen hebben. Vooralsnog heb ik daar niet echt veel vertrouwen in; de afgelopen jaren is gebleken dat de kosten van zorg in het algemeen en jeugdzorg in het bijzonder ook landelijk enorm toenemen. Bij de overige zorgkosten is dat voor een deel toe te schrijven aan de vergrijzing van de bevolking; voor een ander deel aan de technische vooruitgang die steeds meer mogelijk maakt. Bij de jeugdzorg spelen ook andere factoren een rol, zoals bijvoorbeeld steeds meer echtscheidingen en drugs- en alcoholverslavingen. De enige mogelijkheid voor besparing op de kosten voor de jeugdzorg is dat de toegang tot die jeugdzorg moeilijker wordt, dat minder jeugd in dure behandeltrajecten behandeld hoeft te worden en dat men problemen van een jeugdige in een eerder stadium aanpakt zodat wellicht verdere behandeling niet meer nodig is. Voorkomen is nog altijd beter dan genezen.

Kees Musters

Drunen, vrijdag 12 oktober 2018

Volg mij ook met korte berichtjes op:     www.twitter.com/keesmusters