Voorzichtig optimisme

Afgelopen dinsdag was het weer zover: Prinsjesdag. Het kabinet presenteert de begroting 2015, de koning mag de Troonrede voorlezen en natuurlijk de rondrit met de Gouden Koets. Bij al die glitter en glamour was er dit jaar weinig nieuws te melden; immers het meeste was al eerder uitgelekt. Het gaat gelukkig weer wat beter in Nederland, maar het herstel is nog broos en kan elk moment weer omslaan. Met name de geopolitieke situatie in het Midden-Oosten en in Oost-Europa zorgt voor grote onzekerheid. Maar een voorzichtig begin van herstel is er (economische groei van 1,25%). Voor het eerst in jaren hoeft er in Den Haag niet extra bezuinigd te worden, de werkloosheid daalt weliswaar licht van 650 naar 605 duizend, maar blijft onaanvaardbaar hoog en de koopkracht van een gemiddelde huishouden gaat er in 2015 iets op vooruit.

Het begrotingstekort van het Rijk blijft binnen de 3%-grens die vanuit Europa wordt gesteld. Niettemin blijft er wel een tekort: de inkomsten zijn begroot op 246,8 miljard, de uitgaven op 259,6. Dus nog altijd een aanzienlijk tekort van een kleine 13 miljard, nog altijd ruim 5% van de staatsinkomsten en dus nog veel te hoog. Het overgrote deel van de rijksuitgaven gaat naar de posten Sociale Zekerheid en Arbeidsmarkt (77,6 miljard) en naar Zorg (72,9 miljard). Ter vergelijking: de derde post op de begroting is onderwijs met 33 miljard. Op Defensie zijn de uitgaven bijvoorbeeld 7,3 miljard. Dat er dus bezuinigd wordt op juist de categorieën Sociale Zekerheid en Zorg is dan ook onvermijdelijk.

Voor de gemeenten gaat er in 2015 veel veranderen, maar dat is op zich natuurlijk niet nieuw. Gemeenten zijn druk bezig met de grote transities in de zorg, werk en jeugd. Het Gemeentefonds zie je in 2015 dan ook fors toenemen met zo’n 8 miljard. Dat gaat dan wel gepaard met grote bezuinigingen die aan de gemeenten worden opgelegd. Aanvankelijk was het de bedoeling om de extra gelden in een apart Deelfonds te storten, maar onlangs heeft Minister Plasterk daar toch maar weer van afgezien. Er komt geen apart Sociaal Deelfonds, de extra middelen komen gewoon via het Gemeentefonds naar de gemeenten.

Voor gemeenten is herstel van werkgelegenheid van essentieel belang. Niet alleen het aantal mensen met een ww-uitkering moet omlaag, ook het aantal bijstandsuitkeringen. Hier liggen met name risico’s voor de gemeenten. Het Participatiebudget is beperkt, het aantal bijstandsuitkeringen is afhankelijk van economische ontwikkelingen. Een open einde-regeling zoals dat in overheidskringen wordt genoemd en ook in onze gemeente Heusden worden grote tekorten op dat gebied voorzien. Ik verwijs naar mijn eerdere bijdragen over de ontwikkelingen bij Baanbrekers. In de rijksbegroting 2015 zitten natuurlijk wel maatregelen die de werkgelegenheid moeten bevorderen. Zo gaat de arbeidskorting bij de inkomstenbelasting met 100 euro omhoog en gaat het laagste belastingtarief met 0,25 procentpunt omlaag. Deze twee maatregelen kosten de overheid al bijna een miljard. Verder komt er een zgn. brug-ww: een ww-uitkering voor mensen die zich willen laten omscholen naar een sector waar een tekort aan arbeidskrachten is. Ook komt er een zgn. Toekomstfonds met een startkapitaal van 200 miljoen. Dat fonds is bedoeld voor investeringen in innovatie, wetenschappelijk onderzoek en snelgroeiende mkb-bedrijven. Er is 3,5 miljard uitgetrokken voor ondernemers die willen investeren in duurzame energie. Kortom, er gebeurt wel iets en volgens oppositiepartijen is het natuurlijk allemaal te weinig en onvoldoende ambitieus. Aan de andere kant is de beschikbare financiële ruimte gewoon niet aanwezig. Bovendien is de economische ontwikkeling in Nederland voor een belangrijk deel ook afhankelijk van het buitenland en dat is niet te sturen. Of het herstel van werkgelegenheid doorzet is dan ook moeilijk te voorspellen; laten we het erop houden dat we op dit moment voorzichtig positief mogen zijn.

Drunen, vrijdag 19 september 2014

Kees Musters

Volg mij ook met korte berichtjes op:     www.twitter.com/keesmusters