Programma Ondermijning nu echt van start

Anderhalf jaar geleden werd in de Voorjaarsnota 2019 het plan opgenomen om te komen tot een Leerstoel Ondermijning. De onderwereld en dan met name de drugscriminaliteit slaat zijn tentakels steeds vaker uit naar de bovenwereld. Bestrijding ervan houdt niet op bij het sluiten van drugspanden en drugsfabriekjes, de gedachte was dat we in bestuurlijk Nederland en dus ook op gemeentelijk niveau de zaken structureler moeten aanpakken. Het motto van de drie Langstraatgemeenten daarbij was en is “niet wegkijken maar aanpakken”, maar bij een motto moet het niet blijven; er moet dan ook echt iets concreets gebeuren. De burgemeester van Heusden, Willemijn van Hees, kwam met de suggestie om een leerstoel aan de Tilburgse universiteit op te zetten. Doelstelling daarvan was om samen met de universiteit kennis op te bouwen over de aanpak van deze criminaliteit. Wat, waar en hoe vindt die criminaliteit plaats, hoe en waar liggen er lijntjes met de bovenwereld en welke aanpak past daar het beste bij. Tegelijkertijd kwam de provincie met de nota Veerkrachtig Bestuur waarin gepleit werd voor een vernieuwende aanpak van bestuurlijke problemen en al redelijk snel was het idee geboren om in dat kader in Langstraatverband een project op te zetten. De provincie was erg positief en ook Loon op Zand en Waalwijk waren wel geïnteresseerd. Het idee van een Leerstoel werd losgelaten, bleek niet haalbaar, maar er kwam wel een ander onderzoeksprogramma voor in de plaats. Deze week werden dan eindelijk de concrete plannen voor 2021 gepresenteerd. De universiteit van Tilburg begeleidt de plannen en zal daar de gewenste wetenschappelijke onderbouwing bij aanleveren.

Er blijkt sprake te zijn van een drietal deelprojecten, zo blijkt uit de presentatie deze week van het plan. Elk deelproject wordt daarbij getrokken door een gemeente. Zo gaat de gemeente Waalwijk aan de slag met het deelproject “Professionele weerbaarheid tegen ondermijning”. Daarbij gaat het om twee aspecten: de weerbaarheid van het bestuur in de contacten met burgers en ondernemingen waarbij er signalen zijn dat er sprake zou kunnen zijn van ondermijnende activiteiten. Daarnaast gaat men zich speciaal richten op intimiderende invloed van criminelen op bestuurders inclusief ambtenaren.  En dan gaat het niet alleen om verbale en soms ook fysieke bedreigingen, maar bovendien de dreiging met juridische procedures. Dat laatste schijnt tegenwoordig steeds vaker voor te komen: individuele ambtenaren worden bedreigd met juridische procedures, die weliswaar kansloos zijn, maar wel langdurig en belastend voor de betreffende ambtenaar.

Het deelproject dat Loon op Zand gaat trekken richt zich op “Kwetsbare bewoners op vakantieparken”, een problematiek die in Loon op Zand erg speelt. Men wil inzicht hebben in de achtergrond van de bewoners van die parken, die er permanent of tijdelijk verblijven. En er zijn kennelijk ook personen die zeer regelmatig op die parken komen, maar er niet verblijven. Ook daar wil men graag meer achtergrondinformatie naar boven krijgen.

Het “deelproject Heusden” gaat over de “Meldingsbereidheid bij signalen van ondermijnende criminaliteit”. De meldingsbereidheid bij inwoners blijkt ondanks de nodige oproepen in de afgelopen jaren relatief laag. Er blijkt een belangrijk verschil te bestaan tussen de meldingsbereidheid van bewoners in het buitengebied en in de bebouwde kom van de gemeente. In het buitengebied is de sociale controle vaak erg groot en valt afwijkend gedrag snel op, maar de bereidheid tot melden is erg klein, zo staat te lezen in de Raadsinformatiebrief die deze week naar de raadsleden werd gestuurd. In het meer stedelijke gedeelte van de gemeente zien de bewoners veel minder, er is minder sociale controle, maar de bereidheid om iets te melden lijkt groter. Centrale vraag in het Heusdense project is dan ook hoe die meldingsbereidheid verbeterd kan worden.

De drie projecten worden tegelijkertijd uitgevoerd en de looptijd wordt ingeschat op 12 maanden. Het zal dus waarschijnlijk ruim een jaar duren voordat we de resultaten van deze onderzoeken tegemoet kunnen zien. Niet een jaar waarin er dan verder niets meer gebeurt, want de bestrijding van de (drugs-)criminaliteit gaat natuurlijk gewoon verder.

Drunen, vrijdag 30 oktober 2020

Kees Musters

Volg mij ook met korte berichtjes op:     www.twitter.com/keesmusters